Reisverslag met opening polikliniek
Reisverslag Ghana, 7 t/m 14 maart 2015
Deelnemers: Mariska van Heerde, Francien Pingen, huisartsen, Hannie Gevers, POH en Ekow Lamptey, SPV - grondleggers van Ghaned for Health. En verder Mieke Schoenmakers, diëtiste, Marianne Groen, projectadviseur, Myrte Gorris, studente Geneeskunde en Heleen Gorris, verslaglegger.
Dag 1- Funeral & Vienna beach
Na de lange vlieg- en busreis op zaterdag was de zondag nog vrij van afspraken en regelzaken voor de grote opening van vrijdag. Ekow nodigde ons uit een kijkje te nemen bij een Ghanese begrafenis. Als Nederlander zul je denken: een begrafenis bijwonen? In Ghana is dit echter de normaalste zaak van de wereld. De begrafenis was inmiddels zijn derde dag ingegaan, en de overledene was mevrouw Thelma Wilson, die 68 jaar is geworden en overleden aan diabetes. Op deze laatste dag stonden met name haar naasten, kinderen en zussen in de schijnwerpers. Zij dansten en deden rituelen als laatste afscheidsgroet. Na de begrafenis besloten we dat het tijd was voor wat ontspanning, en reden we richting de zee, waar we bij Vienna Beach kwamen, een restaurant pal aan de zee. We hadden ons voorgenomen ‘alleen iets kleins te eten’. Dit blijkt in Ghana een onmogelijke opgave gezien de enorme porties die gehanteerd worden.
Dag 2: Abura Dunkwa
Mariska, Francien, Marianne en Ekow hadden een afspraak met het management van het ziekenhuis in Abura Dunkwa (het ziekenhuis waar de diabeteskliniek in bedrijf zal gaan). Zij hebben daar de nieuw gebouwde kliniek voor chronisch zieken alvast mogen bewonderen. Daarnaast hebben ze ook een gesprek gehad met Julius Waamsasiko, de administrateur en met Michael Danso, de arts van het ziekenhuis
Julius is de stille kracht achter het project. Hij heeft in Ghana heel veel geholpen met het regelen en realiseren van de kliniek,
Zij hebben het ziekenhuis en haar medewerkers gefeliciteerd met de nieuwe kliniek en gesproken over de feestelijke opening op vrijdag. Daarnaast is er ook gesproken over de training van de verpleegkundigen die deze week gepland stond maar die vanwege de financiën niet deze week, maar later doorgang zal vinden. Ook is de district health director, Gifty Ankrah, bezocht. Met haar is nader gesproken over de inhoud van de trainingen. Gifty schat in dat er een training van enkele dagen nodig is vanwege de nu nog beperkte kennis van de nurses. Ook is besproken dat dokter Amissah, die in het Teaching Hospital in Cape Coast werkt, de trainingen gaat uitvoeren. Na dit gesprek zijn Mariska, Francien en Marianne voorgesteld aan de chief executive van de regio, die ook op de opening van de kliniek aanwezig zal zijn.
Dag 3- de CHPS
Vandaag hebben Mariska en Francien een afspraak in het Teaching Hospital met dokter Amissah, die de trainingen zal gaan verzorgen. Er zijn hier nadere afspraken gemaakt over de vierdaagse training die de nurses zullen gaan krijgen.
Voor dag 3 was er geregeld dat Hannie, Mieke, Myrte en Heleen een bezoek konden brengen aan twee zogenoemde CHPS (Community Health Planning Services). Dit zijn de lokale gezondheidsklinieken waar vanuit de primaire zorg bij de bevolking in de kleine dorpen gerealiseerd kan worden. De eerste CHPS kliniek was gelegen in de buurt van Tuakwa. Hier ontmoetten we vroedvrouw Mary en twee zusters. Zij gaven ons een rondleiding door het gebouw, en nog leuker: namen ons daarna mee de dorpen in. De zuster gaat met een rugzak op lopend naar de kleine dorpjes in de omgeving om mensen te helpen. In het eerste dorp moest Mary de bloeddruk meten van een oudere mevrouw van 85 jaar. Uiteraard was het erg spannend dat daar ineens de zusters met een groepje blanke mensen voor de deur stonden, en meteen werden er plastic stoeltjes ergens vandaan getoverd. We zouden de rest van de week nog veel op dergelijke stoeltjes doorbrengen, en ik vermoed dat Ghana meer plastic stoeltjes dan mensen telt. De enige die minder verheugd was door ons bezoek was de kleinzoon van de oudere mevrouw. Het moet voor hem zeer beangstigend zijn ineens geconfronteerd te worden met mensen die er anders uitzien, en hij was dan ook vooral bang. In het tweede dorpje controleerden de zusters de groei van een pasgeborenen baby’tje, dat al een uitzonderlijk mooie bos haar had voor zijn leeftijd. We werden nog even door de rest van het dorp rondgeleid, en de gastvrijheid van alle mensen ontroerde mij erg. Ondanks dat ze niet veel meer bezitten dan een hut en een paar geiten lachen de mensen erg veel en doen ze er alles aan het je naar de zin te maken. Ik herinner me een uitspraak van mijn moeder: ‘wij zitten te klagen in onze villa’s, zij lachen en dansen in hun rieten hutten’. In mijn ogen een treffende waarheid.
Vervolgens zijn we naar een tweede CHPS kliniek geweest. Hier werden we ontvangen door de zwangere Gloria, die verpleegster in het gebied is. We hebben met haar gesproken over de manier waarop er bij diabetespatiënten een verandering in lifestyle teweeg gebracht zou kunnen worden. De huidige voeding bestaat namelijk vooral uit koolhydraten, terwijl eiwitten en vitaminen (die de kans op diabetes verminderen) ondergeschikt blijven in het Ghanese eetpatroon. Na dit bezoek hebben Hannie en Mieke gesproken met voedingsdeskundige Ruth, en zij willen in de toekomst voorlichtingsmateriaal over voeding uitwisselen.
Dag 4- Psychiatrie & Elmina
De vierde dag brachten Myrte, Hannie en Mariska ‘s ochtends een bezoek aan een psychiatrische instelling. Het bezoek was erg heftig. De kliniek had plek voor 400 mensen, maar kon er helaas maar 100 herbergen, omdat er simpelweg geen geld was om 400 mensen te eten te geven. Ook was er een nijpend tekort aan medicijnen. Dit was erg moeilijk om te zien, zeer welwillend personeel, maar geen budget. Daarnaast worden psychiatrische patiënten ook regelmatig langs de weg gedropt zonder gegevens, omdat de familie niet voor hen kan/wil zorgen. Omdat er ook in de kliniek geen plek is voor deze mensen zwerven zij vaak rond, erg naar dus. ’s Middags zijn Mieke, Francien, Myrte en Heleen een bezoek gaan brengen aan het fort van Elmina. Omdat deze plek symbool staat voor de gitzwarte bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis (die van de slavenhandel) vonden wij een bezoek op zijn plaats. We kregen een rondleiding waarin de gruwelen die de Nederlanders mensen aandeden duidelijk naar voren kwam. Mensen werden zonder fatsoenlijk eten, drinken en sanitaire voorzieningen in kleine ruimten gepropt, om vervolgens ernstig verzwakt (of al dood) door de door of no return te gaan, om te werden vervoerd naar de plantages in Zuid-Amerika.
Dag 5- Novo Nordisk
Deze dag stond in het teken van het bezoek aan het streekziekenhuis in Ajumaku. De rit ernaar toe voerde ons door een prachtig vruchtbaar gebied. Bij dit streekziekenhuis heeft farmaceut Novo Nordisk een aparte en hele mooie diabeteskliniek gebouwd, die net in bedrijf is. Een goede inspiratiebron voor het project van Ghaned for Health. De contactpersoon van Novo Nordisk, Samuel Tovor heeft een rondleiding verzorgd. Samuel is een heel bevlogen persoon die veel heeft opgezet en Ghaned for Health zal met zijn organisatie samen gaan werken in het geven van voorlichting op het gebied van diabetes.
Dag 6- The grand opening !
Vrijdag was de grote dag: de opening van de diabeteskliniek opgezet door Ghaned for Health. Een prachtige dag als beloning voor jarenlang hard werken! De kliniek is verrezen op het terrein van het district hospital van Abura Dunkwa. Op het grasveld voor de kliniek stonden partytenten met daaronder (uiteraard!) tientallen plastic stoelen al klaar. Het geheel was feestelijk aangekleed en het zag er allemaal erg mooi uit. De ceremonie begon en eindigde met een gebed. Na het gebed spraken de chiefs, dorpshoofden die in Ghana een erg belangrijke rol hebben, hun zegen uit over de kliniek. Ook werden we getrakteerd op Ghanese live- muziek en dans en een heel leuk toneelstuk (weliswaar in het Ghanees) over diabetes. In dit toneelstuk kwam het verschil in denkwijze over gezondheid en genezing tussen de Westerse en Afrikaanse cultuur erg mooi naar voren. De kruidendokter/medicijnman tegenover de Westerse gezondheidszorg werd op een heel leuke manier geïllustreerd. Tussendoor werd er natuurlijk ook nog even gedanst, en toen eerst Hannie en daarna de rest van ons zich ook aan de Ghanese dans waagde kon de dag voor alle Ghanezen niet meer stuk. Iedereen moest erg lachen om die stijve Hollanders, maar danste met veel plezier met ons mee. Dat er blanken stonden te dansen buiten het ziekenhuis moet zich als een lopend vuurtje hebben verspreid, want binnen de kortste keren stond de voltallige patiëntenpopulatie buiten om het tafereel te aanschouwen.
Na deze verfrissende pauze deden ook Michael Danso (de arts van het ziekenhuis) en Gifty Ankrah (de district health director) hun dankwoorden. Daarna was het de beurt aan Mariska, die als vertegenwoordiger van Ghaned for Health een mooie speech hield en iedereen bedankte voor de samenwerking tot nu toe. Ook vertelde Mariska wat de toekomstplannen van Ghaned for Health zijn: de volgende stap is het trainen van verpleegkundigen in de CHPS, zodat patiënten niet steeds naar het ziekenhuis hoeven. Deze week zijn de eerste stappen ter voorbereiding van de training gezet, en Francien zal over enkele maanden weer naar Ghana afreizen om de eerste trainingen te begeleiden. Daarna was het tijd om ceremonieel het lint voor de kliniek door te knippen, en kon iedereen de kliniek van binnen bewonderen. Toen de ceremonie ten einde was, vertrokken we weer tevreden terug naar het hotel.
Dag 8- Afscheid & Terugreis
Op zaterdag was het alweer tijd om naar huis te gaan. De week is echt omgevlogen! We hebben erg veel gedaan en veel mensen ontmoet, een onvergetelijke week!
Nog voor we vertrokken stond Samuel Tovor van Novo Nordisk ’s ochtends om half acht in het hotel met 100 voorlichtingsbrochures en 4 ingelijste posters. Door zijn drukke werk was het hem niet gelukt bij de opening van de kliniek aanwezig te zijn. We spraken af dat hij in de komende weken zelf contact zou zoeken met Abura Dunkwa..We wachten zijn voorstel voor een formele samenwerkingsovereenkomst af. Gezien zijn grote betrokkenheid verwachten we daar veel van.
Door: Heleen Gorris, maart 2015
